domingo, 24 de maio de 2009

« Sendinés »… ou « MIRANDÉS de Sendin » ???



Ampecei a studar Pertués na faculdade… an França… cun porsores que éran na maiorie franceses i rapidamente las cousas quedórun bien claras :

Nun habie ua lhéngua chamada « Brasileiro » ou outra por eisemplo chamada « Angolano » ou tamien outra chamada « Açoriano » mas si ua i ua sola cun todas las sues bariantes : l Pertués ouropeu, l Pertués de l Brasil (culas sues bariantes tamien : de l Rio de Janeiro, de San Paulo, de l Rio Grande de l Sul, etc.), de ls Açores, de la Madeira, de Angola, i de todos ls outros territórios que fúrun an tiempos quelónias pertuesas, zde l seclo XV i XVI.
De la mesma maneira, l Francés apersenta bariantes ne l sou própio território cumo tamien an bárias regiones i bários países de l mundo; i la mesma cousa tamien se puode berificar cul Spanhol, cul Anglés ou tamien, para citar solo mais un eisemplo, cun lhénguas regionales cumo l Oucitánio que ten tamien las sues bariantes : l Probençal, l Gascon, l Languedociano i mais outras…

Mas, pensaran muitos, l que ye que todo esto ten a ber cul Mirandés ?

L que ten a ber ye que talbeç yá seia tiempo de cunsidrar inda melhor assi i todo qual l antresse de cuntinar a chamar « Sendinés » i ounicamente dessa maneira, essa bariante de l Mirandés falada por acaso ne l Sul de l cunceilho, na bila de Sendin cumo tamien nas aldés próssimas…
Ora la pessona que bos aperpon esta eideia ye sendinesa… chenica de proua cumo nun podie deixar de ser que se puoda aqui falar de la sue tierra… mas cun ganas tamien de ir un cachico mais loinge… talbeç tamien anfluenciada cumo nós todos por este mundo que ye l nuosso ne l qual bibimos hoije i que yá nun ye aquel que chegou a cunhecer inda ne l seclo XIX, por eisemplo, José Leite de Vasconcelos que chegou a distinguir antre las très grandes bariantes de l Mirandés aqueilha a que el tamien dou l nome de « Sendinés »…

La mie oupenion ye esta : de la mesma maneira que hai un MIRANDÉS Raiano (ou de la Raia) i un MIRANDÉS Central, a mi parecerie-me mais lógico i normal (Serie ua forma de houmildade tamien de la nuossa parte, nós Sendineses, cul deseio i la preacupaçon percipal de dar siempre mais fuorça a la nuossa lhéngua) dezir por eisemplo:

« MIRANDÉS de Sendin» ou «MIRANDÉS de Sendin i alredores » para designar essa outra bariante, aqueilha que se puode ousserbar a Sul de l cunceilho, an Sendin, cumo tamien nas outras aldés de ls alredores.

Ana Maria Fernandes




6 comentários:

  1. Ne l die 20 de Maio, ne l HOIJE, defendi you esso nua ambora a que pus l titalo MIRANDÉS/SENDINÉS, por esso stou d'acordo cun ANA, mas las cousas nun son assi tan siemples i hai quien defenda que l sendinés ye mesmo ua lhéngua. Cunsiderar se ye ó nó ua lhéngua ten a ber cun dous nibles, l politico i l lhenguistico.
    Para uns ye i para outros nó, inda que la oupenion de ls lhenguistas seia la mais amportante, mas mesmo estes muitas bezes defénden l "politicamente cierto".

    Almendra

    ResponderEliminar
  2. ... mas nun se trata de houmildade ningua. Screbir cada cual de sou modo ye que nun fai sentido.
    a preposito: ningua (ninguã) ou nanhue?

    ResponderEliminar
  3. Los centificos qu'arrenéguan todo al que ye pulitica, falan de lhiengua Stur-llionésa i de mudalidades. Falo nal sentido centifico, que puliticamiente al mirandés ye lhiengua.
    Las mudalidades son las bariantes : al Lhionés, al Mirandés, al Riodonorés, al Sendinés, ...

    An Sendinés nun se dezie d'antes (agora tamien ?) amẹyo, fẹyo, aquẹi, aẹi, yâu ... ? Anton se ye assi, al Sendinés ye ua mudalidade.

    Al Sendinés ye ua mudalidade an drento dal Mirandés, cume'l ye al raiano. I al raiano ten outras mudalidades : al Samartineiro, al Cicuirano, ...

    Isso son nomes dados pulas pessonas, i nada a ber cun puliticas (nun digo que nun seia açpuis reaprubeitado). i.e : an Samartino : Haaaa ! Tu sos Cicuirano que falas cume eilhes !

    Mas sera mesmo pur pulitica ? Acho que no, sera mas pur turismo. Cume quien diç, nos eiqui nun ye mirandés ye algo defrente, ou nos eiqui ye que lo falamos melhor benie eiqui a scuitar (acuntece isso an Custantin).


    Anton cume hai Mirandés de Cicuiro, nun digo que nun haba Mirandés de Sandin.

    ResponderEliminar
  4. Buonas nuites a todos,

    Andependentemiente de las defrenças (pequeinhas ou mais grandes) que puode haber dua aldé para outra, dua família para outra, ou até dua pessona para outra, cumo aqui yá fui dito bárias bezes, l mais amportante ye tener siempre an cuonta la necidade de la mais grande ounion possible antre ls falantes de l Mirandés. Esso solo le puode dar fuorça i credibilidade a la nuossa Lhéngua que inda bien precisa, cumo todos sabemos .
    Que haba defrenças ye qualquiera cousa que debe de ser cunsidrado cumo purfeitamiente normal i porque nó ? positibo até mas an ningun caso negatibo. I l que cada qual debe de fazer ye antressar-se pula maneira cumo ls outros fálan tamien, sien precunceitos. Esso ye ua forma de abertura que mos purpara para l que l mundo ye hoije : un mundo an que saber falar lhénguas ye ua bantaige i an que cada un precisa al mesmo tiempo de poder ancuntrar la sue eidentidade.

    Bá, inda hai bien cousas para dezir…

    Un abraço.

    ResponderEliminar
  5. Buonas nuites,

    Thierry,las cousas nun son tan simples cumo dizes. L sendinés ye un berdadeiro dialeto de l mirandés, nun ye ua simples bariadade cumo las que hai na pernúncia ou bocabulairo de tierra para tierra. Esso quedou yá claro cun José Leite i apuis cun todo mundo que studou a sério estas cousas, i por esso nun tenemos agora que ambentar la ruodra.
    I digo esto porque hai que tener cuncéncia de las cousas, que esse ye l melhor modo de respeitar la lhéngua.
    Cumo todo mundo sabe, siempre fui a fabor de la ounidade de l mirandés, tamien na scrita, mas nunca fiç nada para apagar las defréncias, que ban muito para alhá de la ounidade de la scrita i son buonas pa l mirandés: eilhas son un punto de salida i nó de chegada.

    Por mi siempre chamei al sendinés cumo mirandés de Sendin. Ana, nun hai que falar an alredores, porque essas caratelísticas son de Sendin, anque haba outras cumo Picuote i Fuonte Aldé, por eisemplo, que s'achégan an alguns puntos de Sendin, mas son poucos.
    You yá tengo falado an mirandés de l Sul.
    Sei l nome que le déiamos, la lhéngua ye solo ua i ten que ser tratada cumo tal: MIRANDÉS.

    ResponderEliminar
  6. Buonas nuites, Amadeu,

    Quando amentei ne ls "alredores", pensaba subretodo nas aldés mais próssimas (cumo Prado Gaton) mas ye berdade que mui acerca, an Picuote por eisemplo, yá notamos defrenças. I mie bó materna que era natural de Bila Chana i que bieno para Sendin depuis de se casar an 1939 ou 1940 cuntinou a ampre/i(g)ar por eisemplo, mesmo an Sendin, la palabra "lhato" (cula palatal que nun ye usual an Sendin ne l ampeço de las palabras) an beç de "baldo" que ye la palabra que úsan ls Sendineses.
    Mas you anfeliçmente, yá nun me lhembro bien de la oubir falar (Morriu-se an 1983)... Mie mai ye que chegou mais dua beç i inda cuntina a amentar na maneira algo defrente cumo mie bó falaba anque fusse ua pessona reserbada i tamien discreta.

    ResponderEliminar