sábado, 16 de maio de 2009

L artigo defenido masculino an Manuol Sardina



Manuol Sardina, que bien sabemos que era nacido an Samartino, lhugar de que fui abade muitos anhos, deixou-mos alguns testos an mirandés. Puoden ber-se alguns deilhes eiqui. Mas hai outros testos del que stan einéditos, an special ua carta para José L. de Vasconcelos, que hoije publico pula 1ª beç ne l mesmo blogue. La mie eideia ye chamar la atençon pa l uso que aquel abade samartineiro faç de l artigo defenido masculino, eiqui an çcuçon, i que correspunderie als usos de la sue tierra ne l tiempo an que José L. de Vasconcelos andaba por tierras de Miranda.


La cunclusion que saco i que todo mundo puode cumprobar, yá que nun atualizo la scrita, ye que el usa las seguintes formas daquel artigo defenido:

- êl / el: cuido que estas formas correspunderan al «l» de la Cumbençon 2009, ou será que correspónden a «al»?; registro, cumo nota antressante, que nunca usa estas formas ne l plural.
Eisemplos: El lhúito i êl dolor que me quedou; êl dialecto mirandés yê ua lhéngua cumo que de contrabando;
- 'l', 'l: parece ser la forma lo, mas an que la bogal ye eilidida porque la palabra a seguir ampeça por bogal.
Eisemplo:
assinalei 'l'adverbio fatalmente para que véiades...; notai tamien que nun ten 'l adjetivo gentil.
- los: son las formas mais ousadas; fago notar que la forma lo de l singular nunca aparece, mas esso puode ser por acaso, puis aparece cumo pornome [desprezio a los que lo sabem cumo you].
Eisemplos: los anfelizes mirandeses; los gobernos paternales de l rei nuosso sinhor; los sábios nun paternales de las nuossas academias; cumo de los mius uolhos te lhevou

Muita beç usa las dues formas ua a seguir a la outra, na mesma frase.
Eisemplos: Êl mirandés, amigo, ten los adverbios tanto, quanto y tam...; vós, êl melhor amigo de los mirandeses...;




7 comentários:

  1. Fixe !

    "êl" corresponde ao meu "al" em "al carro, al perro,..."

    "el" corresponde a um "al" (o mesmo que ai acima) mas o "a" sendo mais fechado torna-se quase "e".

    'l' aparece assim porque esta entre vogais (i e a neste caso). Sendo assim o "a", "e" ou "ê" inicial são absorbidos.

    E estranho porque em Samartino "los" não existe, temos ali "als".

    Obrigado pela noticia. Se houver mais a que por.

    You tamien sei screbir purtués ! ho ! :))) eiqui ben algo an purtués purque achei mas facel pra fazer la çcriçon. Mas cume ya fai mas de dous anhos que nun habie screbido aquessa lhiengua acho que fize muitos erros... mas Amadeu currige, hora si ?

    Gracias !

    ResponderEliminar
  2. Buonas nuites a todos,

    Yá cheguemos a dezir que "al" cumo artigo pon problema mas nun bamos a repetir las rezones que yá fúrun aqui mencionadas.
    I agora ye neçairo dezir tamien que esse "el" (eidéntico al artigo que eisiste an Castelhano, noutras lhénguas eibéricas: esso nun sei...) tamien pon problema porque ye eigual al pornome pessonal sujeito de la 3a pessona ne l masculino que eisiste an Mirandés.

    Ye fácele anton cuncluir que l artigo masculino singular mais cumbeniente ye i solo puode ser para la nuossa lhéngua: "L" !

    Bien haia por cunseguinte, Amadeu, por haber feito essa ambestigaçon a partir de ls scritos desse samartineiro que era Manuol Sardina porque mos ajuda a chegar a esta cuncluson que ye agora mais que eibidente.

    ResponderEliminar
  3. ... "el": pornome pessonal sujeito de la 3a pessona de l singular, ne l masculino...

    ResponderEliminar
  4. Si mas se screbimos "l" la giente bai a ler "l", i na pratica nun ye assi. Isso ye'l meior de los purblemas !

    ResponderEliminar
  5. Nun ye un porblema, Thierry. Bonda ber las bantaiges que representa la outilizaçon de l artigo "L" an relaçon als outros que fúrun mencionados. You yá citei pul menos dues.
    Acuntece que este mesmo artigo se scribe i se pronuncia de la mesma maneira que l pronome direto ne l masculino singular. Nun faç/fai mal! Tamien esso acuntece an pertués i an francés por eisemplo.
    Hai cousas que un ten que aceitar. You por eisemplo que sou de Sendin, al cuntrairo doutros puls bistos, nun m'amporto de screbir lh- ne l ampeço de las palabras (cumo stipula la Cumbençon) quando na realidade pronunciamos l- an Sendin: lhiteratura, lhibardade, lhibro, etc.
    I desso tamien you gostarie de falar mais mas puls bistos noutro capitlo.

    Un abraço.

    ResponderEliminar
  6. >nun m'amporto de screbir lh-...

    Si porque aceitais que tenga los dous balores ; l e lh.

    Agora por anquanto "l" solo ten UN balor que ye "l" !!!!!!

    Que benga un eiqui i que diga :

    -agora "l" ten los seguintes balores : el, al i l.

    Assi ya me calho.

    ResponderEliminar
  7. Buonos dies Thierry,

    Cuido que habiemos de splorar esse camino que dizes, i que tamien deixo antender ne l punto de la situacion que fago: que balor de sonido puode tener «l», cousa an que tenemos de ir mais fondo. I gustarie que fússen las pessonas a dezi-lo cunsante l que fálan.
    Todo quedarie mais simples se solo mos cunfruntássemos solo cun:
    - «l» cun bários balores na fala, mas siempre screbindo-se assi;
    - «lo» cumo artigo specificamente raiano, sendo inda perciso dezir cun rigor an quie tierras ye ousado.

    Un abraço,
    Amadeu


    NB - nun te calhes, al menos you nun quiero que te calhes.

    ResponderEliminar