terça-feira, 19 de maio de 2009

L «e» seguido de n/m an posiçon pretónica



You, eiqui atrasado, ne l Curso de Mirandés de l SAL, fiç-le ua pregunta a porsor Amadeu, que fui respundida i bien respundida. Assi i todo, inda me gustaba tornar al assunto para ber l que dízen ls de las outras tierras, que daqueilha beç se calhórun. Copio de l SAL por bias de poupar algun trabalho.

Dixe you:

Inda por bias de trocas de “E” por “A”, tamien dízen na Cumbençon: “A letra e, seguida na mesma sílaba de n ou m, representa, em posição tónica, uma vogal nasal aberta (benga). Em posição pretónica, representa uma vogal nasal muito fechada (bendima).”
Antes, na páigina 13, son apersentados ls sonidos de l ABC Mirandés i esta bogal nasal mi cerrada ye repersentada por un “i” cun un tracico al meio i un til (you nun ancontro ls símbolos fonéticos ne l cumputador, tengo que me splicar assi). L mesmo símbolo, sin til – nó nasal -, ye apersentado para repersentar l sonido de l E an “bEstido, bErgonha, cEbada, cerrado i dEzir. You sou meio xordo i nun se me puode botar muita fé, mas a mi peç-me que, an San Pedro, l sonido de l E an bEndima i an cEnteno nun será l mesmo sonido que se oube an cEbada i an cErrado i que stará más cerca de l sonido que se oube an mAndil ou an Antes, que son outros eisemplos dados an la página 13, para oucurréncias de scrita de l A. Mesmo quando ye la reduçon de l ditongo ”ie” l sonido que se oube ye A – Tiempo > tAmporada.

Dixo porsor Amadeu:

L que diç la Cumbençon ye berdade [“A letra e, seguida na mesma sílaba de n ou m, (...) Em posição pretónica, representa uma vogal nasal muito fechada (bendima).” ] an relaçon a bárias tierras de Miranda, de l mirandés central, nun sei se l mais deilhas. Puodo dezir que bal, siempre, para la fala de Sendin.

Mas cuncordo cun Alfredo [el nun ye tan duro de oubido cumo diç] que na fala de bárias tierras la letra «e» seguida de n ou m se «buolbe» an/am [cumo an mandil], mesmo nesse casos cumo tamporada. Esso bal para San Pedro, mas tamien para Zenízio [bei-se an muitos de ls testos que scríben] i para Malhadas [bei-se nas recuolhas de Duarte Martins]. Haberá mais tierras: Moisés Pires apersenta alguns eisemplos [mas nó ua tendéncia giral]: banceilho, bancelheira [, talbeç arrecolhidos an Infainç], banção [que refire a San Martino]; Manuel Preto [Bersos Mirandeses] usa amantában [an beç de amentában] i pandon [an beç de pendon].


You acrecento:

Ye bien cierto que nun sei cumo ye ne ls outros pobos (bien beio que ls de Zenízio úsan muita beç AN/AM i inda Cristóvão un die destes dezie “cun que cada pessona se eidANtefique cul mirandês”). An San Pedro tengo andado algo atento i peç-me que puodo dezir que la tendéncia/tandéncia giral (para dezir l menos) ye mesmo para nun haber – nunca - EN an posiçon pretónica. Isto, claro, sien rigor científico/ciantífico niun, solo a oubir i a procurar cumo ye que se diç.



8 comentários:

  1. You sou de Sendin i fusse a screbir serie assi(l que scribo ye sien pensar a todo momento de las regras[mandrião] cun base ne l sonido mental que fui surbendo sin nunca me aperceber):

    bendima
    centeno
    eidanteficar
    tamporada

    Mas mesmo adonde scribo "en" an Sendin an Sendin tamien çcaí pa "an"(Tiégui screbiu SANdinés por eisemplo). Peç-me que hai eilhi ua frunteira pequeinha. You cuido que hai muitas bezes que las pessonas debíden i cuidan que ye dua bariadade MAS l porblema ye de l todo.
    Mas alguien cun mais atento poderá cunfirmar se ye assi que se diç an Sendin. Amadeu poderá cunfirmar de certeza bien melhor que you.

    Tamien bos digo uas palabras mentales que tengo defrente de l que se bei muito screbido por ende: Acraditar i bariadade (acreditar/bariedade). You agora tengo screbido i cuido que yá me aquemudei a essa scrita, mas la mie cabecica cuitada inda stá an cunflito cun essas palabras(haberá mais). Poderá ser anfluéncia de l pertués, nun sei.

    ResponderEliminar
  2. "antender" tamien ye un bun eisemplo. Tamien me peç antãnder i ye assi que la leio. Inda assi peç que la scrita antender stá bien, nun sei...(assi you ye que dei erro an "eidanteficar" [sou mielgo, ye un cunflito acá andrento de mi]).

    ResponderEliminar
  3. Na Speciosa diç-se:
    pandon, amamtában, banceilho, bandima, tamporada, eidanteficar, tamporada, mandil etc...

    ResponderEliminar
  4. Pur tierras Zamoranas tamien hai un Sandin (que ye Sendin an Cast.), pudeis-al ver eiqui : http://www.furmientu.org/01Documentos/9999991El%20llumbreiru10.pdf

    ou eiqui : http://www.furmientu.org/01Documentos/99994El_llumbreiru7.pdf

    Nun bos assuteis al ber esse pobo, ya sta bien zerto. Cume tode los pobos Zamoranos.

    Naide bos ampide de ber al ultimo numaro dal Llumbreiru :
    http://www.furmientu.org/01Documentos/99999993Llumbreiru16.pdf

    I mirai cun atento las paiginas de palabreiro... a ber...

    ResponderEliminar
  5. numero > numaro

    Mas tamien reparai que you i'ls outros nun deziemos de l, mas dal.... ende tamien hai troca de "e" i "a".

    ResponderEliminar
  6. Tal cumo diç Adelaide tamien an Zenízio essas palabras se dízen cun an i nun cun en. Cuido que Tortulhas ten rezon quando diç que hai bárias tierras adonde isto se passa.

    Un abraço,

    Francisco

    ResponderEliminar
  7. An Sendin diç-se bendimia. Habie muito l uso de usar l "i", mas bai-se perdendo.
    -bendimia
    -cundicion
    -atencion

    Almendra

    ResponderEliminar
  8. You uso muita beç l "an/am", mas l son "en/em" i "an/am" an ciertas palabras ye mui aparecido. Tenemos que squecir la cumbençon anquanto stamos a ambestigar para haber ou/autentecidade. Mas solo eiqui i nestes causos, nun haba algue/algua pessona que pense que stamos acontra algo.

    Tamien yá oubi bandímia, an Sendin

    Almendra

    ResponderEliminar