quarta-feira, 20 de maio de 2009

Pornomes demostratibos (1)



La Cumbençon1999 apersenta las seguintes formas ambariables de pornomes demostratibos:

isto, isso, aquilho.

Ora, an Sendin, essas formas son defrentes i sei que l mesmo se passa an outras tierras, percipalmente de la raia:

esto, esso, aqueilho.

Estas son bielhas formas lhionesas. i siempre las tengo ousado.
L que eiqui pregunto ye: quales son las tierras adonde se úsan uas formas i outras?

La mie eideia pa la seluçon destes porblemas, an que hai dues formas, ye ousar la forma que cada un stá aquestumado, pus cuido que ye esse l modo de respeitar la lhéngua, yá que tanto son mirandesas uas cumo las outras. Nesse sentido, la Cumbençon debie de acolher tamien todas estas formas cumo canónicas.

Amadeu Ferreira




17 comentários:

  1. Buonas nuites Amadeu,

    An Zenízio son ousados ls pornomes demostratibos:
    isto, isso i aquilo an beç de aquilho.

    Un abraço,

    Francisco

    ResponderEliminar
  2. Biba, Amadeu,

    Nun sei se ye anfluéncia de l Pertués...
    Mas mesmo an Sendin, parece-me que yá cheguei a oubir pessonas que fálan Sendinés ousar l demostratibo "isso" quaije cumo anterjeiçon, para andicar durante ua cumbersa que quedórun surprendidas i por bezes tamien ancrédulas ou até cépticas, depuis de haber oubido falar outra(s)...

    - Isso?!, dízen eilhas.

    Ye la mesma cousa que: "Ah, si?", "Si, ye berdade?", "Nun me digas!"

    ResponderEliminar
  3. Buonos dies, Ana,

    Tenes rezon quanto al que dizes, i portanto esse uso nada ten a ber culs pornomes demostratibos. Stamos delantre dua anterjeiçon de cunfirmaçon ou de spanto, i que solo ten a ber cula forma «isso», mas nó culas outras, cumpletamente çcoincidas ne l sendinés.

    Inda bien que lhembreste esse uso.

    ResponderEliminar
  4. Si, nos tamien usamos pa la raia al que diç Ana "Isso ?!" ou "I agora isso ?!"

    You acho que tengo oubisto las formas Lhionesas que dais ende arriba an Samartino, mas nun tengo la certeza. Mas sei que alha si oubie, i mui pai usa-las : aquisso ou aquesso (ya nun sei, al purmeiro acho), aquessa, i aqueste tamien.
    Outros nun sei.

    ResponderEliminar
  5. En Llión usamos esti, esi, estu, eisu/esu, aqestu, aqesta, aqeisa aqesti, y aqeillu ou aqeilla. Masqe las formas cun q son más arcaicas y úsanse nos filandares onde na tradición oural caltien rasgus qe la fala viva yá perdira.

    ResponderEliminar
  6. Cada beç bou bendo que tengo rezon ne l que screbi i que Amadeu pensou nun tener sentido. Cada die bamos bendo las cuntradiçones i cada die bamos bendo l balor cada beç maior que ten la ambestigaçon.
    Poucos, cumo Amadeu, tenerán l coincimento para la fazer.
    An Sendin todas las formas que Amadeu amostrou son usadas todos ls dies an Sendin - esto, esso, aqueilho, aquesso... - de arquizantes nada ténen, porque son usadas por todos ls sendineses que inda son muita giente a falar mirandés.
    Quanto al eisemplo que dou Ana, pouco se usa i cuido que ye por anganho, porque la anterjeiçon que mais se usa nesses casos ye "bó" - diç que l menistro mos chamou boubos??!! - Bó, el ye que será boubo.

    Almendra

    ResponderEliminar
  7. Buonas tardes Almendra,

    Ana tamien ten rezon. Eilha nun l'aumentou, que you tamien l'oubie. Mas tamien teneis rezon que se diç "bo" ou "boanda !"

    Nal sentido de la cumbençon, you antendo que chaman isso arcaizante, que ya mie mai nun usa esses todos, miu pai algo mas. Mas nien pur isso los hei oubisto todos.

    Agora ye berdade, que sendo ua cumbençon NUN PUODE DEZIR que son arcaizantes purque se no las pessonas ya nun las ban a usar... ende sta al purblema.

    ResponderEliminar
  8. You nun dixe que l'aumentou, mas que ralamente se oube i quando l dízen cuido que ye por anfluéncia de l pertués. You tamien yá l'oubi.

    ResponderEliminar
  9. Buonas tardes!

    An San Pedro, que you me haba dado de cuonta, ye tal i qual cumo Francisco diç que ye an Zenízio.
    Abraço

    ResponderEliminar
  10. ...arcaizantes...ambentou...(todo mundo s'anganha i you nun scapo a la regla).

    Abraço
    Almendra

    ResponderEliminar
  11. "pouco se usa i cuido que ye por anganho", diç Almendra ?!!!

    Mas l que ye que le acunteciu assi de repente : nunca puso ls pies an Sendin ??!!!
    Bó ! I tamien nun ten un primo que se chama Abílio Paixareiro ou ua prima que se chama Arminda Paixareira, puis nó ?
    Puis you, quando chamei la atençon a Amadeu subre l uso dessa spresson « Isso ? » (demostratibo cun balor de anterjeiçon !), fui neilhes precisamente que pensei i parece-me que ls stou a oubir a dezir esso precisamente… you que passei tan pouco tiempo an Sendin, cumo sabe…
    Mas para que todos saban i antendan bien, bal la pena dezir a todos que sou primo Abílio Paxareiro (miu tio !) solo ten la quarta classe (cumo miu pai), i la armana deilhes, Arminda, anfeliçmente nunca daprendiu a ler i a screbir…

    Mas cumo sabe, esso nunca ls ampediu de falar !

    - ISSO ??
    - ISSO mesmo !

    ResponderEliminar
  12. Bá ! I até me squeci de dezir para que nun haba mais anganhos que toda las pessonas de que falo son sendinesas i fálan essa bariante de l Mirandés que uns gústan de designar por "sendinés"...
    Mas desso tamien you gustarie de falar. Se calha, un die destes.

    ResponderEliminar
  13. Amadeu,
    Na Speciosa diç-se isti, isso, aquilo.
    Bs
    Adelaide

    ResponderEliminar
  14. Falei cun miu primo Abilio i cunfirmou-me que an sendinés nun se diç "isso". Palabras del "isso" - di(g)o, mas quando falo cun tou armano Fernando ou giente de fuora-.

    Almendra

    ResponderEliminar
  15. Buonas nuites, Almendra,

    Anforma-te melhor quanto a «isso!?», se fazes fabor. Stamos a falar dua anterjeiçon i nó dun pornome ou adjetibo demustratibo.

    Amadeu

    ResponderEliminar
  16. Quanto a purnome ou adjetibo demustratibo usa-se siempre "esso". Quanto a anterjeiçon, solo oubi "bó"!. -"isso"! solo ne ls que ampéçan a falar agora, mas tengo que ambestigar melhor, mas nun ye fácele. Ten que se porbocar la respuosta sien dáren cunta.
    Tengo ouserbado ua cousa al mesmo tiempo que ye la caída de l "g" i ne l mesmo berbo hai tiempos berbales que dízen sien pornunciar l "g" i outros cul "g", mesmo an outras tierras.
    Nas tierras an que yá pouco se fala l mirandés, cumo Atanor, ls mais bielhos quando stán çtraídos fálan-lo sien se dáren cunta. Nestes ye que se apánhan muitas palabras.

    Almendra

    ResponderEliminar