domingo, 18 de outubro de 2009

sufixos mirandeses -ança / áncia


Pa l porblema que fui puosto hai cachico pul porsor Amadeu cuido que nun hai ua splicaçon, ua regra simples. Mas cuido que estas bárias posseblidades antre áncia/ança son malas i hai nesto todo anfluéncias, claro stá de l Pertués, pa adonde se admite las dues heipoteses. Criei un quadro a partir de palabras pertuesas ponendo delante la possible palabra mirandesa mantenendo i trocando l sufixo. Las heipoteses que you scriberie stan a berde, las que you cuido que son ampossible stan a burmeilho i las azules las que a la purmeira bista me parece que son mais "aceitables". Conclusones? Ye que nun hai ua regra, un padron ouniforme. Mas peç-me que ye perferible ousar palabras cul sufixo defrente de la palabra oureginal pertuesa ne ls causos an que ambas las formas parécen aceitables (por eisemplo ye perferible Fráncia a França). Yá que França será anfluéncia de l Pertués.



Pertués | Mantenendo l Sufixo | Demudando l Sufixo


Palabras Pertuesas acabadas por “ança


Balança – BalançaBaláncia

Bragança – BergançaBergáncia

Cobrança Cobrança Cobráncia

Fiança – FiançaFiáncia

França – FrançaFráncia

Herança – HardançaHardáncia

Lembrança – LembrançaLembráncia

Liderança – LiderançaLideráncia

Matança – MatançaMatáncia

Mudança – MudançaMudáncia

Pança – PançaPáncia

Poupança – PoupançaPoupáncia

Segurança – SigurançaSiguráncia

Vingança – BingançaBingáncia

Vizinhança – BezinançaBezináncia


Palabras Pertuesas acabadas por ância


Alternância – AltarnánciaAltarnança

Ambulância – AmbulánciaAmbulança

Vigilância – BegilánciaBegilança

Distância – ÇtánciaÇtança

Elegância – EilegánciaEilegança

Ganância – GanánciaGanança

Ignorância – EignoránciaEignorança

Importância – AmportánciaAmportança

Militância – MelitánciaMelitança

Substância – SustánciaSustança

sábado, 17 de outubro de 2009

Ls sufixos mirandeses -ança / áncia



Hai palabras mirandesas que acában culs sufixos -ança / áncia, an que hai algue ancerteza yá que a las bezes oubido / lido las dues formas. Serie antressante trocar eideias subre esso. Dexo eiqui las palabras screbidas tal i qual cumo las tengo oubido, sperando oubir las buossas oupeniones, justeficadas se possible. Tamien podereis apersentar outros eisemplos.


baláncia
Bergáncia, Bergança
cobráncia, cobrança
Fráncia, França
lhembráncia
matáncia
mudança
bingança
abundança
ambulança
amportança
çtáncia (mais ousado ye la palabra lunjura)
eicelença
eignorança
ganáncia
melitança, melitáncia
stáncia
sustança, sustáncia

eilegança, eilegáncia
ourdenança




sábado, 10 de outubro de 2009

tele-, tel-, teli-, ter-


Cuido que l porblema que pon Cristóvão ye amportante i nun mos podemos quedar solo por ua ou dues palabras mais ousada, mas tenemos de achar ua seluçon giral para todasw las palabras que son cumpuosta cul prefixo griego tele- [de l griego τελε, eideia de çtante, loinge].

Hai algues palabras yá mui quemuns i que yá antrórun na lhéngua i an relaçon a essas cuido que debemos de respeitar las bárias formas que son ousadas tel-, teli-, tele-, ter-, cunsante ls casos. Nesse sentido debemos poder dezir:
- telbison, telbisor, telbisibo ou terbison, terbisor, terbisibo;
- telfone, telfonar, telfónico, telfonista ou telifone, telifonar, telifónico, telifonista ou inda terfone, terfonar, terfónico, terfonista;
- telgrama ou teligrama; telégrafo, telgrafar [teligrafar], telgráfico [teligráfico], telgrafista [teligrafista];
- telmoble ou telemoble;
- telscuola ou telescuola ou telescola];
- telenobela.


Cumo puode ber-se, la tendéncia ye para ousar tel ou tele [neste caso l e será dezido cumo mudo]. L que aperpongo ye que seia essa la forma ousada para outros casos menos ousados na lhéngua, mas que tamien percisa deilhes. Bi l Dicionário de la Academie de la Lhéngua Sturiana i usa siempre la forma tele-
Deixo eiqui alguns eisemplos, que puoden ser acrecentados, screbidos cunsante you mesmo ls digo.
- telpatie, telpático;
- telfonie;- teletesto;
- telspetador [outra forma: telespetador];
- telscópio, telscópico;
- telequemunicaçon;
- telférico;
- telex.


Agora dezi tamien bós l que achais.

domingo, 4 de outubro de 2009

Tel- ó teli-



An Pertués hai palabras cul perfixo "tele" benido de l griego i cul sentido de "çtante".

L porblema ye que an mirandés este perfixo nuns causos ye tratado de modo defrente doutros. Yá bi screbido "TELbison" mas "TELIfone". Ye aceitable screbir "TELIbison" ó "TELfone"? Na mie oupenion l ampeço "tele" debe siempre quedar eigual. Assi cume debe quedar anton este perfixo?